علف کش چیست :

علف کش ها مواد شیمیایى هستند که براى از بین بردن علف هاى هرز استفاده مى شوند. علف کش ها ممکن است روى گیاهان اسپرى شوند و یا در خاک و در کنار ریشه گیاه قرار گیرند.

بسته به نوع گیاهان منطقه و شرایط آب و هوایى و همچنین میزان علف هاى هرز از انواع مختلف علف کش ها استفاده مى شود.
 

انواع فرمولاسیون علف کش ها:

علف کش ها را در عمل فرموله می نمایند تا بتوان آن ها را به کمک یک حامل مایع و جامد بکار برد.

فرمول بندی قابل اسپری :‌ این فرمول بندی ها شامل مایعات قابل حل در آب، ‌پودرهای قابل حل در آب، مواد قابل امولسیون شدن در آب، پودرهای وتابل،‌ مایعات قابل پخش در آب و دانه های قابل پخش در آب هستند.

1. مایعات قابل حل در آب:‌ که با S یا SL مشخص می شود. با کمی هم زدن کاملا با آب مخلوط می گردند و پس از آن نیاز به هم زدن بیشتر ندارند.

2. پودرهای قابل حل در آب:‌ این نوع پودرها که با (SP= Soluble Powders) مشخص می شوند به صورت پودر خشک و ذرات جامد ریزی هستند که کاملا در آب انحلال پذیرند و پس از حل شدن نیاز به هم زدن بیشتری ندارند .

3. مواد قابل امولسیون شدن در آب :‌ این مواد که با (ES= Emulsifiable concentrates) مشخص می شوند. مایعاتی روغنی هستند که قابلیت امولسیون شدن را دارند . این مایعات در آب پخش می شوند و به صورت امولسین در می آیند . (‌مانند قطرات روغنی که بوسیله آب محاصره می شوند)‌ این سموم در مخزن به صورت شیری بوده و برای جلوگیری از جدا شدن اجزا با ید آنها را به هم زد.

4. پودر وتابل :‌ که با (WP= Wettable Powders) مشخص می شوند. این مواد ذرات جامد ریزی هستند که دارای نوعی علف کش ،‌حمل کننده ی خشک و عوامل متفرق کننده هستند و اغلب می توانند در آب حل شوند قبل از ریختن آن ها به داخل مخزن باید با کمی آب مخلوط و به هم زده شود سپس در مخزن سم پاش به طور مداوم و زیاد به هم زده شوند زیرا به محض توقف به هم زدن ،‌لایه در مخزن سم پاش ته نشین می شوند . 5. مایعات قابل پخش در آب :‌ این مایعات قابل جاری شدن هستندکه با (WDL= Water Dispersible Liquid)‌ نمایش می دهند. ذرات جامد کوچکی هستند که اندازه آنها از پودر وتابل ریزتر است و در یک سیستم مایع به حالت معلق در آمده اند. این مایعات به راحتی در آب پخش و معلق می شوند و در مخزن بصورت شیری کدر هستند و کمی نیاز به هم زدن دارند . 6. دانه های قابل پخش یا قابل حل در آب : که با (Water Dispersable GWD=Granule) مشخص می شوند .فرمول بندی های خشک و دانه ای دارند . یعنی ذرات بسیار ریز جامدی که با عوامل تعلیق کننده و پخش کننده مخلوط شده اند و احتیاج به حل کردن قبلی برای ریختن در آب مخزن ندارند و به سهولت و سرعت در آب پخش می شوند و کار کردن با آن ها بسیار راحت است .

فرمول بندی های خشک برای استفاده مستقیم :‌ این علف کش ها که به صورت خشک و برای استفاده مستقیم تهیه شده اند به شکل دانه یا حبه هستند و چون بدون رقیق کردن در آب از بسته بندی خارج شده ،‌مستقیما در مزرعه پاشیده می شوند . معمولا درصد ماده موثره آن ها کم است .

1. دانه : این نوع علف کش که با (G= Granules) مشخص می شود از ذراتی مجزا به اندازه 15 میلیمتر مکعب تشکیل شده اند. مواد مختلفی مثل رس ،‌پلیمرهای نشاسته ای ،‌کودهای شیمیایی ،‌بقایای گیاهی و ماده موثره علف کش ساختمان این نوع دانه ها را تشکیل می دهد. غلظت آن ها 20 تا 24% و برای نفوذ در خاک در مقایسه با فرمولبندی های قابل اسپری به آب بیشتری نیاز دارند و لی زیان فراریت علف کش های دیگر را ندارد .

2. حبه :‌ که با (P=Pellets) مشخص می شوند از ذراتی تشکیل شده اند که اندازه آن ها بزرگتر از 10 میلیمتر مکعب است. از این حبه معمولا برای کنترل موضعی علف های هرز در مزرعه استفاده می شود. غلظت ماده موثره در آن ها 5 تا 20%‌ می باشد. نکته: ماده موثره علف کش،‌ همان ماده موجود در فرمولاسیون علف کش است که مسئول مسمویت گیاهی است. طبق یک قاعده کلی معمولا مقدار علف کش را بر حسب مقدار ماده موثر شیمیایی در واحد سطح توصیه می کنند که معمولا درصد، برای فرمولاسیون های جامد و گرم در لیتر برای فرمولاسیون مایع می گویند. طبقه بندی علف کش ها بر اساس زمان مصرف علف کش:‌ الف )‌ علف کشهای قبل از کاشت "Pre Planting" :‌ در این مرحله علف کش قبل از کاشت گیاه زراعی به هنگام آماده کردن زمین پخش می شود . این روش رایج ترین روشهاست و برای زمین هایی که قبلا آماده شده یا هنوز برای کشت آماده نشده اند انجام می شوند . معمولا در این حالت سمومی به کار می روند که از طریق ریشه موثر باشد . اکثر علف کش هایی که قبل از کاشت به کار می روند باید با خاک مخلوط شوند .

این کار دارای مزایایی می باشد :‌

1- اتکا به بارندگی جهت انتقال علف کش به اعماق خاک کاهش می یابد.

2- از اکسید شدن نوری علف کش درسطح خاک جلوگیری می شود .

3- کنترل علف هایی که در اعماق جوانه می زنند افزایش می یابد .

ب)‌ علف کشهای قبل از سبز شدن" Pre Emergence" :‌ قبل از سبز شدن بلافاصله یا دو روز قبل از کاشت گیاه زراعی و قبل از سبز شدن انجام می شود . در گیاهانی که به مدتی نسبتا طولانی برای سبز شدن نیاز دارند مثل پیاز و هویج و یا زمانی که ترجیح داده می شود محصول زراعی و علف هرز هر دو بعد از سم پاشی از خاک خارج شوند بیشتر کاربرد دارد . موفقیت این کار تحت تاثیر عوامل مختلفی قرار می گیرد مثل آبشویی ،‌تثبیت علف کش در خاک ،‌تبخیر ،‌تجزیه شدن علف کش با نور و تجزیه شدن سم از طریق فعالیت موجودات زنده ذره بینی.

ج) علف کشهای بعد از سبز شدن "Post Emergence" :‌ در این مرحله می توان حداکثر نتیجه بکار گیری علف کش را به دست آورد . سم پاشی در این حالت زمانی انجام می شود که محصول اصلی یا علف هرز از خاک خارج شده باشد که معمولا کمی بعد از خروج گیاه یا پس از مستقر شدن کامل محصول انجام می گیرد . ‌

طبقه بندی علف کش ها از لحاظ حساسیت: از این نظر علف کش ها در دو گروه قرار می دهند :

الف)‌ علف کش های عمومی (‌غیر انتخابی )‌ "Non Selective Herbicides" :‌ موادی هستند که روی شاخ و برگ گیاهان و یا خاک پاشیده می شوند و همه ی گیاهان را بدون توجه به گونه ی آنها نابود می کنند . از علف کش های عمومی در مکان های غیر مزروعی نظیر زمین های بایر ،‌اراضی تحت آیش ،‌کنار خیابان ها و کنار ریل های راه‌آهن جهت کنترل علف های هرز باریک برگ و پهن برگ یکساله و چند ساله استفاده می شود . مثل رانداپ ،‌تریازین ها ،‌ متیل برمید و گراماکسون.

ب)‌ علف کش های انتخابی "Selective Herbicides" :‌ علف کش هایی هستند که فقط بر روی برخی ازگیاهان و در مرحله خاصی از دوره ی رشد تاثیر داشته ولی سایر گیاهان نسبت به آن مقاوم می باشند . این علف کش ها در داخل مزارع کاربرد دارد .

لازم بذکر است که هر قدر تشابه گونه ای علف هرز و گیاه زراعی بیشتر باشد ،‌دسترسی به یک ماده ی علف کشی که بدون هیچ صدمه ای به گیاه زراعی مورد نظر ،‌قادر به کنترل علف های هرز باشد مشکل خواهد بود . چون خاصیت انتخابی نسبی است لذا جهت حفظ این خاصیت در سموم علف کش انتخابی بایستی آن ها را با غلظت توصیه شده مورد استفاده قرار داد در غیر اینصورت همانند سموم عمومی عمل می کنند . این علف کش ها در چند گروه قرارمی گیرند . - علف کش هایی که علف های هرز پهن برگ را در مزارع گیاهان زراعی باریک برگ کنترل می کنند . مانند تو فور دی ،‌ سنکور، گرانستار و گیاهستار. - علف کش هایی که علف های هرز باریک برگ را در مزارع گیاهان زراعی پهن برگ کنترل می کنند (‌علف کش های گراس کش)‌ مانند سوپرگالانت و نیکوسولفورون. - علف کش هایی که علف های هرز پهن برگ را در مزارع گیاهان زراعی پهن برگ کنترل می کنند مانند تو فور دی بی ،‌پیرازون. - علف کش هایی که علف های هرز باریک برگ را در مزارع گیاهان زراعی باریک برگ کنترل می کنند . مانند ایلوکسان،‌ نیکوسولفورون، سافیکس و تاپیک. علف کش هایی که کلیه ی علف های هرز را در مزارع ‌خاص کنترل می کنند نظیر آترازین در مزارع ذرت ،‌سونالان در پنبه و سنکور در سیب زمینی.