بیماری لکه غربالی درختان میوه هسته دار


عامل بیماری لکه غربالی
لکه غربالی یکی از مهمترین بیماری های قارچی درختان میوه هسته دار است. این بیماری در اکثر مناطق ایران شیوع دارد. بیماری لکه غربالی علاوه بر اینکه موجب ضعف درخت و کاهش کمی و کیفی محصول می شود به علت ایجاد لکه ها و زگیل بر روی میوه ها بازارپسندی و ارزش صادراتی آنها را  نیز به شدت کاهش می دهد. عامل این بیماری خسارت زا قارچی به نام Wilsonomyces carpophilus می باشد.

 

اين بيماري اولين بار در سال 1842 میلادی در کشور فرانسه بوسيله «لویل»شناخته شده است. امروزه در کليه نقاط جهان از جمله در آمريکای شمالي و آمريکاي جنوبي، اروپا، استراليا، نيوزلند و ساير نواحي جهان وجود داشته و خسارت زيادي وارد مي نمايد. در ايران اولين بار اسفندياري در سال 1375 اين بيماري را روي درختان ميوه هسته دار در مازندران، گيلان، گرگان و آذربايجان گزارش نموده است. در حال حاضر این بيماري در اکثر مناطق کشور کم و بيش وجود دارد. در ايران تا کنون اين بيماري روي درختان زرد آلو، گيلاس، آلبالو، گوجه سبز، هلو، شليل و بادام ديده شده است و خسارت عمده آن بيشتر متوجه درختان زرد آلو مي باشد.


 

علائم بیماری:

سرشاخه، گل، برگ، میوه و جوانه های درختان زرد آلو، گيلاس، آلبالو، گوجه سبز، هلو، شليل و بادام مورد حمله این بیماری قرار می گیرند. اندام های مورد حمله و علائم آنها روی میزبانهای مختلف با هم فرق دارند. در زرد آلو میوه، برگ و جوانه ها مورد حمله قرار می گیرند ولی علائم روی سرشاخه ها دیده نمی شود. در بادام علائم روی سر شاخه ها و مخصوصاً برگ ظاهر می شود در صورتیکه به میوه خسارت وارد نمی آید. در گیلاس علائم بیماری روی میوه، برگ، جوانه ها و سرشاخه ها بوضوح دیده می شود. در هلو نشانه های بیماری را روی میوه بندرت می توان دید. در عوض برگ، سر شاخه ها و جوانه های خواب این گونه به شدت مورد حمله قرار می گیرند. در زرد آلو خسارت مهم و شدید این بیماری روی برگ و میوه می باشد و حتی جوانه های برگ و گل را مورد حمله قرار می دهند و اصولاً شاخه های جوان بندرت مبتلا می شوند.

 

الف-نشانه های غربالی روی برگ:

حالت غربالی و سوراخ شدن برگها مشخص ترین و فراوانترین علائم بیماری است. در زرد آلو علائم بیماری همزمان با موقعی که جوانه های برگ باز می شود و هنوز برگ شکل و اندازه و حتی رنگ طبیعی بخود نگرفته، بصورت لکه های گرد که در ابتدا به رنگ قرمز متمایل به بنفش و در وسط تیره تر است، بروز می کند. به تدریج این لکه های کوچک بزرگتر شده و از وسط شروع به خشک شدن نموده و به رنگ قهوه ای در می آیند. در این حالت حاشیه لکه ها بسیار مشخص و اغلب قهوه ای تیره می باشد. در این مرحله پیشروی لکه ها متوقف می شود و بتدریج بافت مرده برگ از نسج زنده به طریق پاره شدن پارانشیم وبشره جدا می گردد. به محض اینکه این پارگی کامل شد قسمت داخلی جدا شده و می افتد و در نتیجه سوراخی در پهنگ برگ ایجاد می شود که پیرامون آن یک نوار چوب پنبه ای قهوه ای کشیده شده است. شکل سوراخها معمولاً دایره ای بیضی و گاهی اشکال غیر هندسی و نامنظم می باشد. اندازه تنها بسته به زمان وقوع آلودگی از ته سنجاق تا قطر شش میلیمتر و گاهی بیشتر تغییر می کند ولی لکه های دایره ای شکل معمولاً چهار تا پنج میلیمتر هستند. گهگاهی چند تا از لکه های بیماری بهم پیوسته و سوراخهای بزرگ و بی شکل بوجود می آیند که ممکن است با حشره خوردگی اشتباه شود. این حالت یعنی توسعه بهم پیوستگی لکه های بیماری روی برگ بیشتر در موارد وقوع آلودگی های شدید اولیه در مرحله ای که برگها دارای بافت لطیفی هستند رخ میدهد. در آلودگی های دیر هنگام چون برگها ضخامت کافی پیدا کرده اند و نیز بدلیل عدم رطوبت کافی و مناسب در محیط، علائم برگی معمولاً به صورت سوراخهای منفرد، ‌ریز و ته سنجاقی بروز می کند.

 

ب-نشانه های غربالی روی میوه:

میوه زرد آلو، ‌گیلاس و آلبالو مورد حمله این بیماری قرار میگیرند. روی میوه زرد آلو وقتی به اندازه مغز پسته است علائم غربالی به صورت لکه های قرمز مایل به بنفش و به اندازه ته سنجان ظاهر می گردد بتدریج که میوه درشت میشود این لکه ها برآمده شده و به صورت نقاط برجسته یا خال جوش در می آید و رنگشان قهوه ای می شود. لکه ها و برآمدگی ها ابتدا در سطح فوقانی میوه ها بصورت پراکنده یا متراکم بروز می کند و بعداً به سطح زیرین میوه نیز می رسد. در مواردی دیده شده است که حمله بیماری به میوه ها در بعضی ارقام و یا در شرایط خاص ، مواجه با عکس العمل آن می شود. بدین معنی که بجای ظهور خال جوشها, گوشت میوه تحریک شده و به صورت پستانک نوک تیزی بالا آمده و رشد آن متوقف می شود. در مواقعی که شرایط جوی برای رشد و نمو بیماری مناسب است، تعداد زیادی خال جوش بطور متراکم در سطح میوه ظاهر می شود. بطوریکه در این قسمت اپیدرم میوه کاملاً فاسد و چوب پنبه ای شده و از آن شیره تراوش می شود که بعداً سفت شده و بصورت صمغ در می آید. گهگاهی بد شکلی هم در میوه های زرد آلو دیده می شود. حمله غربالی به میوه های جوان، ‌منجر به ریزش آنها می گردد. بهمین جهت حدود پنج درصد از میوه های ریز در همان مراحل اولیه رشد در اثر حمله این بیماری ریخته و از بین می رود. حمله بیماری به میوه زردآلو یکی از مخرب ترین حالات خسارت بیماری است.

 

ج)نشانه های غربالی روی سرشاخه ها و جوانه ها:

علائم این بیماری روی سرشاخه ها اکثراً به صورت شانکر و ترک خوردگی ظاهر می شود و تشخیص آن احتیاج به دقت و آشنایی چشم دارد. آلودگی سرشاخه ها از آن جهت مهم است که باعث انهدام جوانه ها و ضعف درخت می گردد. بیماری لکه غربالی روی سرشاخه های نازک و سبز گیلاس ابتدا به صورت لکه های قهوه ای و برجسته ظاهر می شود که بتدریج با پیشرفت مرض ترک خورده و حالت زخم بخود می گیرد. پیدایش این زخمها در فصل بهار موقع ظهور شکوفه ها حائز اهمیت است زیرا چنانچه زیر جوانه های گل دهنده بروز کند، باعث توقف ناگهانی رشد گیاه و خشک شدن سرشاخه ها و شکوفه ها می گردد.



مبارزه:


برای مبارزه می توان از سموم کاپتان به نسبت سه در هزار، مخلوط بردو 2 درصد، اکسی کلرور مس سه در هزار و یا بردو فیکس 1.5 درصد استفاده کرد. سم پاشی چهار نوبت، در پاییز بعد از ریزش برگ ها، در زمستان قبل از متورم شدن جوانه های گل، نوبت سوم بعد از ریزش گل ها و مرحله آخر پس از تشکیل میوه می باشد.