تاريخ : ۱۴۰۲/۲/۱۲
 دانستی های درخت پسته  
  
پسته (Pistacia vera L) به بادام سبز معروف است و پنجمین محصول تجاری مهم آجیل در جهان است و یکی از محبوب ترین و گران قیمت ترین گیاهان و آجیل در سراسر جهان است. یکی از مهمترین دلایل گرانی آن شرایط سخت کاشت و نگهداری است. درختان پسته عموماً در مناطق گرم و معتدل رشد می کنند و مقاومت بسیار کمی در برابر سرما دارند. میوه دهی پسته به روش گرده افشانی انجام می شود. به همین دلیل برای باردهی پسته به هر دو درخت نر و ماده نیاز است. معمولاً به ازای هر 8 یا 10 درخت پسته یک درخت نر کاشته می شود. 
بذر پسته حدود 2 سال طول می کشد تا به نهال تبدیل شود و نهال پسته 5 سال طول می کشد تا به ثمر برسد. البته در سالهای اول عملکرد کم است. معمولاً 10 تا 12 سال طول می کشد تا به نتیجه اقتصادی برسد. در این زمان کود باید به دقت برنامه ریزی و تخمین زده شود تا مغز پسته را پر کند. زیرا تقویت و تغذیه درختان پسته به افزایش بهره وری آنها کمک می کند.
دانه ها سرشار از پروتئین، چربی، فیبر غذایی و ویتامین B6 هستند.
درخت پسته شاخه های گسترده ای دارد اما به ندرت ارتفاع آن از 9 متر بیشتر می شود. هر برگ دارای یک تا جفت برگچه ضخیم، پهن، چرمی و پینه‌دار است. گیاهان معمولاً دوپایه هستند (دارای گلهای نر یا ماده) میوه‌های دروپه سفید به‌صورت خوشه‌ای به طول ۱.۵ تا ۲ سانتی‌متر هستند و تمایل دارند بدون تخلیه دانه از یک طرف شکافته شوند. "آجیل" یک هسته مایل به سبز است که در پوست نازک، محکم چسبیده و مایل به قرمز محصور شده است.
در مقاله دانستی های درخت پسته به طور مختصرکودهای مورد نیاز در مراحل مختلف رشد پسته مورد بررسی قرار داده شده است. این مطلب بر اساس تجربیات پسته‌کاران همچنین با تکیه بر مقالات روز دنیا در زمینه کاشت و نگهداری پسته نگارش شده است.
اگر به درخت پسته کود داده نشود، عناصر غذایی را از خاک می‌گیرد و رشد حداقلی دارد. همانند پسته وحشی که در جنگل وجود دارد. ولی ما در باغ پسته نیاز به عملکرد بالا و رشد زیاد درختان نسبت به جنگل داریم  بنابراین مصرف کود بعد از آبیاری مهمترین عامل برای افزایش عملکرد است.
 
مصرف کود پسته در ایران و دنیا
 
در دنیا شرکت‌های تخصصی تغذیه گیاهی وجود دارند که به صورت اختصاصی روی تغذیه و کوددهی باغات کار می‌کنند. به طوری که بر اساس شرایط منطقه  و نیاز گیاه پیشنهادات تغذیه‌ای بر اساس تحقیقات روز دنیا ارائه می‌دهند و کشاورز بر اساس آن قطعا شرایط بهتری نسبت به زمانی خواهد داشت که خودسرانه کود مصرف کند.
اما مصرف کود در ایران چطور است؟ دقیقا برعکس در صورتی که میانگین عملکرد پسته خشک در سال ۲۰۱۸ در دنیا ۴ تن و ۲۰۰ کیلوگرم و در ایران فقط ۱ تن است. پسته ای که زادگاهش ایران است نباید همچین مسیری را طی کند که هر چه به جلو پیش میرویم شرایط بدتر می شود.
 
 
آبیاری 
 
اگر چه درخت پسته به خشکی متحمل می شود، اما به طور سیستماتیک زمانی که آب در دسترس باشد، به ویژه در ماه های تابستان، محصول بیشتری می دهد. به طور کلی، تنش آبی باعث ایجاد پدیده سال آوری می شود. درختان پسته به خصوص در هنگام پرکردن مغز نیاز آبی زیادی دارند. با این حال، کشاورزان نباید مقدار بسیار زیادی آب را در چند جلسه در اختیار درختان بالغ بگذارند زیرا ممکن است پوشش گیاهی بیش از حد رشد نموده در نتیجه بر باز شدن میوه تأثیر منفی بگذارد. 
 
کوددهی 
 
زمستان که درختان در خواب هستند ، بهترین زمان برای تغذیه و اصلاح خاک است. تغذیه زمستانه شامل کودهای فسفر و پتاس و عناصر ریز مغذی به صورت سولفات و کود حیوانی است. به دلیل تحرک کم کودهای پتاسیم و فسفر و همچنین سولفات های عناصر کمیاب، استفاده از این عناصر در عمقی که حداکثر فعالیت ریشه را داشته باشیم، توصیه می شود.
پس از حفر کانال با عمق مناسب، لایه ای از کود حیوانی پوسیده به ضخامت تقریبی تا 10 سانتی متر بسته به سن درخت در کف کانال ریخته شده و سپس مقادیر توصیه شده کودهای شیمیایی روی آن ریخته می شود. کانال حفر شده باید حداکثر تا دهه اول اسفند با خاک پر شود. هر چه کود دامی پوسیده تر باشد، بهتر جواب می دهد.
نکته: کود حیوانی تازه علاوه بر آلوده شدن به انواع بیماری ها و علف های هرز ، نیتروژن خاک را در هنگام پوسیدگی جذب کرده و به عنوان رقیب درخت عمل می کنند.
در اواخر اسفند که مصادف با مرحله تورم جوانه هاست، لازم است باغ با عناصری که در گرده افشانی و تلقیح، اثر مستقیم و تعیین کننده دارند محلول پاشی شود. از میان مواد مغذی، سه عنصر روی، بور و نیتروژن هستند. 
در ابتدای فصل، جوانه ها زودتر از ریشه درخت فعال شده و شروع به رشد می کنند. اگر به درستی تغذیه نشود تعدادی از جوانه ها باز نمی شوند یا اگر باز شوند فقط تعداد کمی بذر روی هر خوشه تشکیل می شود. 
برنامه کوددهی معمولاً برای یک محصول و باغ خاص طراحی می شود. در هنگام استقرار، از خاک برای مواد مغذی موجود نمونه برداری می شود. پس از شروع برنامه کاربردی، تجزیه و تحلیل برگ نیز برای نظارت و بررسی بیشتر توصیه می شود.
 
کود برای آب استارت ( اولین کود پسته در اسفند )
 
آب استارت اصطلاحی بین باغداران است که به اولین آبیاری ابتدای فصل برای فعال شدن درخت گفته می‌شود. این آبیاری در باغ پسته معمولا در اسفند ماه انجام می‌شود. بسیاری از باغداران در این مرحله به اشتباه از کودهایی استفاده می‌کنند که حتی می‌تواند اثرات منفی برای تشکیل میوه به همراه داشته باشد. دقت داشته باشید که در این آبیاری ریشه‌های درخت با توجه به نزدیکی به فصل خواب و عدم وجود برگ روی درخت، جذب موثری ندارند و نباید از کودهای محلول به مقدار زیاد استفاده کرد چرا که شستشو شده و از دسترس ریشه خارج می‌شود. 
کودهایی که در این آبیاری استفاده می‌شود باید قابلیت ماندگاری مناسبی در خاک داشته باشند. 
 

فروت ست پسته در زمان تورم جوانه‌ها 

تاثیر فروت ست پاییز نسبت به بهار ۷۰ به ۳۰ است و تاثیر بیشتر را فروت ست بعد از برداشت دارد. جذب عناصر در محلول پاشی فروت ست بهار که در زمان تورم جوانه ها انجام می‌شود فقط از سطح جوانه ها اتفاق می افتد در صورتیکه محلول پاشی بعد از برداشت محصول از سطح برگ ها انجام می پذیرد. با این وجود محلول پاشی فروت ست در این مرحله بهتر از عدم محلول پاشی است چرا که تامین نیروی لازم جهت تشکیل برگ، گرده افشانی و تلقیح کامل درختان میوه را در ابتدای فصل را تضمین می کند
مهمترین کود مورد نیاز محلول پاشی در زمان تورم جوانه ها در بهار، کودهای مخصوص فروت ست و اسید آمینه می باشد.
کود حاوی عنصر روی در این ترکیبات به سرعت در اجزای مختلف درختان میوه جابجا شده و همراه با سایر ترکیبات این محصول، سبب رشد بهینه درخت می شود. میزان بهینه ازت، بور با فرم مناسب در تنظیم هورمونی ابتدای فصل مؤثر بوده و منجر به بهبود کیفیت و کمیت میوه خواهد شد. محلول‏پاشی این محصول در ابتدای فصل پاییز پیش از ریزش برگ، انرژی و نیروی از دست رفته گیاه را تجدید می کند و گیاه را برای خواب زمستانی آماده کرده و کاهش سال‏ آوری را به ارمغان می آورد.   قابل ذکر است نیتروژن عنصر اصلی مورد نیاز برای رشد مناسب ساقه و عملکرد خوب است. کمبود نیتروژن اغلب منجر به برگ‌زدایی بیش از حد در طول دوره تولید و در نتیجه کاهش عملکرد مغز می‌شود.
 

عناصر مورد نیاز بعد از ارزنی شدن 

درخت پسته در مرحله ارزنی شدن به شدت به فعالیت برگی نیاز دارد. چرا که در این مرحله اندام جدیدی ( میوه ) به درخت اضافه شده و نیاز به عناصر غذایی بیشتری دارد. در این زمان، برگ و ریشه باید نیاز غذایی میوه‌های تازه تشکیل شده را تأمین کنند. 
نکته بسیار مهم این است که ظرفیت سازی برای رشد میوه نیز در این مرحله تعیین میشود. به این معنی که در این مرحله، مشخص می شود که پسته نهایتا چقدر رشد خواهد کرد. به همین علت ضرورت مصرف کود پسته بعد از ارزنی شدن مشخص می شود. 
درختان پسته در این مرحله به شدت نیاز به کلسیم دارد. کمبود کلسیم باعث عدم تشکیل صحیح پوست استخوانی شده و سبب ایجاد لکه های سیاه در زمان بعد از نخودی شدن میوه خواهد شد. کمبود روی  نیز میتواند باعث سقط جنین و یا افزایش پوکی پسته شود. 
 
ضرورت محلول پاشی کلسیم در ابتدای تشکیل میوه پسته( مرحله ارزنی تا عدسی شدن)  
 
کلسیم یکی از عناصر مهم و ضروری مورد نیاز گیاه در حفظ پایداری و نفوذپذیری غشاء سلول، فعال نمودن برخی آنزیم ها، سنتز پروتئین ها، انتقال کربوهیدرات ها و در نهایت رشد و نمو سلول ها نقش اساسی دارد.
یکی از ویژگی های مهم عنصر کلسیم این است که فعالیت فیزیولوژیک کمی در گیاه دارد، اما نقش بسیار پر اهمیتی در حفظ غشای سلولی خصوصا در تنش های مکانیکی دارد.
به طور کلی کلسیم یک بلوک ساختمانی بزرگ در دیواره سلولی ایجاد می کند که حساسیت آن را در برابر تنش های محیطی و غیر محیطی(آفات و بیماری ها) را کاهش می دهد.
 
کود مناسب برای رشد شاخه و برگ
 
رشد رویشی و رشد شاخه در پسته بسیار مورد پسند باغداران است. ولی باید توجه داشت که رشد رویشی زیاد باعث کاهش عملکرد خواهد شد. در واقع باید در طی مراحل زندگی درخت پسته، تعادل بین بخش رویشی ( شاخه و برگ ) و بخش زایشی ( خوشه و میوه پسته ) بر قرار باشد. اگر کودهای نیتروژنی مثل اوره به مقدار زیاد و حتی خارج از زمان مناسب استفاده شود باعث رشد شاخ و برگ شده ولی رشد خوشه و میوه پسته و نهایتا عملکرد کاهش خواهد یافت. 
 
مصرف کود پسته برای کاهش پوسیدگی ریشه 
 
وظیفه اصلی ریشه جذب آب و عناصر غذایی در گیاه می باشد. اگر ریشه دچار مشکل شود تاثیر آبیاری و کوددهی بسیار کم خواهد شد. لذا اقداماتی برای جلوگیری از پوسیدگی ریشه پسته بسیار اهمیت دارد. پوسیدگی ریشه پسته عموما به دلیل مصرف نامناسب کودهای دامی اتفاق میافتد. مصرف بی رویه این کودها ممکن است از نظر ظاهری و رشد رویشی اثرات مناسبی داشته باشد ولی در سال‌های پیش رو خطر پوسیدگی ریشه و طوقه را به شدت افزایش خواهد داد. بنابراین با احتیاط مصرف شود.
نکته قابل ذکر این است که کودهای دامی مورد مصرف باید کاملا پوسیده شده باشد.
ترکیباتی نیز وجود دارند که پوسته یا دیواره ریشه را مقاوم میکنند تا قارچ و سایر عوامل بیماری‌زا نتوانند باعث پوسیدگی آن شوند. سیلیکات پتاسیم از این ترکیبات هستند که به تازگی در کل دنیا مطرح شده و توسط باغداران بزرگ استفاده می‌شود. علاوه بر این کودهای فرموله شده به صورت فسفیت پتاسیم نیز به القای مقاومت در گیاهان کمک می کند. فسفیت پتاسیم دارای خاصیت منحصر به فرد افزایش مقاومت در برابر بیماری ها و  ... است. فسفیت پتاسیم پاسخ های دفاعی موجود گیاهان را افزایش می دهد.
این ترکیبات یک القاء کننده فیزیولوژیکی مبتنی بر فسفیت پتاسیم با عملکرد مضاعف بر محصولات است،  از یک طرف به عنوان منبع فسفر و پتاسیم عمل می کند واز سوی دیگر، به دلیل داشتن فسفر به عنوان یون فسفیت، به عنوان محرک مکانیسم های دفاعی گیاهان، ریشه، طوقه، ساقه و میوه ها در برابر قارچ های بیماری زا عمل می کند.
 
تغذیه پسته در زمان پر کردن مغز  

نقش پتاسیم در این مرحله بسیار زیاد است. زیرا هسته گیاه در این مرحله پر و در حال رشد است. بنابراین باید در برنامه کود پسته در این ماه، کودهای حاوی پتاسیم بیشترین نقش را ایفا کنند. بهتر است این کودها حاوی ریز مغذی ها نیز باشند.

مصرف کود پسته برای درشت شدن مغز پسته
 
درشت شدن مغز پسته جزء مهمترین مراحل در یک باغ پسته است.
رشد میوه پسته سه مرحله دارد. مرحله اول رشد پوسته پسته است. در این مرحله پوسته رویی رشد نموده ولی مغز هنوز شروع به رشد نکرده است. در این زمان نیاز است تا کودهای نیتروژنی به همراه مقدار کمی کودهای پتاسیمی به همراه آب آبیاری مصرف شود. مرحله دوم تشکیل پوسته استخوانی است که تا حدودی با مرحله قبل و بعد خود همپوشانی دارد. در این مرحله نیز محلول پاشی کلسیم و مصرف کودهای اسیدآمینه و پتاسیم بسیار مناسب هستند. مرحله سوم رشد مغز پسته است. در این مرحله انتقال مواد از برگ ها و ریشه به سمت میوه با سرعت زیادی انجام می پذیرد. لذا استفاده از کودهای دارای پتاسیم با درصد بالا در طول فصل رشد مغز بسیار ضروری است.
در صورتی که آبیاری با فواصل بسیار زیاد انجام شود و یا کمبود آب وجود داشته باشد، درشت شدن مغز پسته ها نیز با مشکل مواجه خواهد شد 
 
مصرف کود پسته برای خندان شدن پسته
 
 
 
مصرف کود پسته برای خندان شدن پسته
 
برای خندان شدن پسته لازم است مغز پسته به خوبی رشد کند. در غیر این صورت اگر پسته خندان شود باز هم مغز کوچکتر داخل پوسته بزرگ بازارپسندی و اونس ضعیفی خواهد داشت. برای  خندانی پسته تأمین رطوبت خاک در مراحل انتهایی رشد مغز پسته بسیار حائز اهمیت است. تنش خشکی نیز ممکن است باعث خندان شدن پسته شود ولی رشد مغز به خوبی اتفاق نمی‌افتد. علاوه بر تأمین رطوبت باید پتاسیم به صورت مصرف ریشه ای در طول فصل رشد برای درخت تأمین باشد.  در مراحل انتهایی نیز محلول پاشی سیلیکون و پتاس از طریق ایجاد سیگنال برای انتقال بیشتر مواد از برگ‌ها به سمت میوه باعث رشد مغز پسته و نهایتا خندانی پسته می‌شود.
   مصرف هر کودی اگر بیش از حد باشد مضر خواهد بود. 
درانتهای مقاله دانستی های درخت پسته  میخواهیم به زمان مصرف کودها اشاره کنیم که از مهمترین شاخص های اثرگذاری یک کود است. کود مناسب در صورتی موثر خواهد بود که در زمان‌های کلیدی نیاز گیاه مصرف شود و در غیر اینصورت حتی یک کود با کیفیت نیز میتواند باعث خسارت به گیاه شود.  تأمین آب در بهار و تابستان شرط اول در جذب و اثرگذاری کودها در باغات پسته است.
    امیدواریم دانستی های درخت پسته مورد توجه و پسندتان قرار گرفته باشد . در صورتی که در این زمینه سوال، نظر و یا تجربه ای دارید با ما تماس بگیرید. پیشاپیش از حمایت شما سپاسگزاریم.
این مطلب توسط تیم تحقیقاتی و علمی آوان تهیه شده است. استفاده از مطالب برای نشر علم و آگاهی با ذکر منبع و درج لینک مانعی ندارد.
 
تمامی حقوق مادی و معنوی این وب سایت متعلق به شرکت آوان مشرق زمین ،عرضه کننده کلیه نهاده های کشاورزی می باشد.
خبرنامه